Decydując się na instalację wentylacji mechanicznej oczekujemy nie tylko poprawy jakości powietrza we wnętrzach budynku, ale także — oszczędności (jeśli skorzystamy z zalet rekuperacji).
Jednak na oba efekty możemy liczyć tylko wtedy, gdy optymalnie dobierzemy każdy z elementów systemu do potrzeb budynku. W niniejszym wpisie postaramy się odpowiedzieć na kilka pytań związanych właśnie z tą kwestią.
Wentylator do systemu wentylacji kanałowej — jak go dobrać do wymagań budynku?
Najważniejsze pytanie, jakie należy sobie zadać przy projektowaniu instalacji wentylacyjnej oraz doborze wentylatora brzmi: jaki strumień powietrza wentylator powinien być w stanie wymienić w ciągu godziny, aby zapewnić pełen komfort użytkownikom wnętrza?
Minimalnych wytycznych dostarcza norma PN-83/B-03430 — wycofana, co prawda, w 2015 roku, ale wciąż przywoływana w rozporządzeniach. W praktyce należy więc nadal kierować się jej wskazaniami.
Określa ona strumień objętości powietrza wentylacyjnego w budynku jako sumę strumieni usuwanych z pomieszczeń pomocniczych w ciągu godziny. Powinny one wynosić:
- w kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchenkę gazową lub węglową: 70 m3/h;
- w kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchenkę elektryczną: 30 m3/h w mieszkaniu do 3 osób; 50 m3/h w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób;
- w kuchni bez okna zewnętrznego wyposażonej w kuchnię elektryczną: 50 m3/h;
- w łazience (z WC lub bez): 50 m3/h;
- w wydzielonym WC: 30 m3/h;
- w pomocniczym pomieszczeniu bez okien (np. w garderobie lub schowku): 15 m3/h;
- w kuchni bez okna zewnętrznego, wyposażonej w kuchnię gazową, obowiązkowo z mechaniczną wentylacją wywiewną: 70 m3/h;
- dla pokoju mieszkalnego oddzielonego od pomieszczeń kuchni, łazienki i WC więcej niż dwojgiem drzwi lub pokoju znajdującego się „na piętrze”: 30 m3/h.
Zwraca się uwagę także na to, aby stosować wentylatory umożliwiające czasowe zwiększenie wymiany strumienia powietrza do 120 m³/h.
W budynkach użyteczności publicznej przewidziano zaś normy:
- wobec stałego lub czasowego pobytu ludzi: 20 m3/h na osobę,
- wobec stałego lub czasowego pobytu ludzi w pomieszczeniach bez otwieranych okien: 30 m3/h na osobę;
- w żłobkach i przedszkolach: 15 m3/h na dziecko.
Sumując wartości strumienia powietrza dla każdego z pomieszczeń (lub dla ilości przebywających w budynku osób), otrzymamy minimalną wydajność wentylatora dla danej instalacji. Dla przykładu — wentylacja typowego domu jednorodzinnego prawdopodobnie będzie wymagała urządzenia o wydajności na poziomie ok. 200-250 m3/h.
To oczywiście nie wszystko. Wybierając wentylator należy również zwrócić uwagę na takie kwestie, jak:
- średnica otworu wentylacyjnego — zazwyczaj mamy do czynienia z otworami o
d = 100/120/125/150 mm; - doprowadzone do otworu wentylacyjnego zasilanie oraz rodzaj przewodów (2- lub 3-żylne);
- przyjęte w projekcie miejsce montażu (ściana lub sufit);
- dodatkowe funkcje wentylatora (np. czujniki wilgoci oraz światła, timery, podświetlenia LED).
Wszystkie informacje powinniśmy znaleźć w specyfikacji technicznej dostarczonej przez producenta danego rozwiązania.
Wentylator osiowy czy promieniowy?
Kolejną decyzją, którą należy podjąć jeszcze na etapie projektowania instalacji wentylacyjnej, jest wybór pomiędzy wentylatorem osiowym a promieniowym.
Wentylatory osiowe są częściej instalowane zarówno w budownictwie mieszkalnym, jak i użytkowym czy przemysłowym. Ich budowa przypomina śmigło samolotu — powietrze jest zasysane i wydmuchiwane równolegle do osi wirnika, pod kątem 180°. Zapewniają bardzo dobry przepływ powietrza przy nie najwyższym ciśnieniu; optymalnie sprawdzają się w przewodach z prostymi, krótkimi odcinkami (do 5 m).
W przypadku dłuższych, składających się z wielu rozgałęzień kanałów nieco lepszym wyborem może być wentylator osiowy przeciwbieżny, składający się z dwóch wirników — obracających się w przeciwnych kierunkach. Takie rozwiązanie konstrukcyjne zapewnia większy spręż powietrza względem zwykłego wentylatora osiowego.
Rzadziej w instalacjach korzysta się z wentylatorów promieniowych — w dużej mierze ze względu na ich wyższą cenę. W zamian oferują jednak kilka zalet. Przede wszystkim, zdecydowanie większy spręż przy tej samej wydajności wentylatora, co pozwala wypychać powietrze na dalsze odległości. Dla instalacji z wieloma rozgałęzieniami (gdzie na każdym kolejnym zagięciu powietrze traci ciśnienie!) — to właśnie wentylator z prostopadłym kierunkiem przepływu powietrza powinien być optymalnym rozwiązaniem. Przy okazji — taka konstrukcja utrudnia także „cofanie się” powietrza w wirniku.
Jak zaoszczędzić dzięki rekuperacji?
Zamiast tradycyjnego wentylatora, coraz częściej w nowoczesnym budownictwie instaluje się rekuperatory. One również zapewniają przepływ powietrza, ale przy okazji — umożliwiają wymianę ciepła między powietrzem nawiewanym a wywiewanym. Na ich styku, cieplejsze powietrze oddaje część swojej energii (oraz wilgoci) chłodniejszemu strumieniowi, dzięki czemu można wykorzystać ją powtórnie. A tym samym — zaoszczędzić na ogrzewaniu.
Ile konkretnie? Według niektórych producentów, nawet do 50% — w porównaniu z tradycyjnym systemem wentylacji (grawitacyjnym lub mechanicznym wywiewnym). Oczywiście, trzeba uwzględnić przy tym nieco wyższe koszty:
- zakupu rekuperatora (10-15 tys. zł) i jego instalacji (ok. 10 tys. zł);
- corocznego przeglądu technicznego;
- wymiany filtrów (co trzy miesiące) — wysokiej jakości komplet to koszt ok. 150-200 zł;
- zużycia energii — w zależności od mocy urządzenia, można przyjąć przedział od 200 do 600 kWh/rok.
Co do tej ostatniej kwestii — pamiętajmy, że inne rodzaje wentylacji wiążą się ze sporymi stratami energii przy „dogrzewaniu” powietrza. Cały wydatek energetyczny na działanie rekuperatora może więc się zwrócić — rekuperacja z zasady obniża zapotrzebowanie energetyczne całego budynku.
Wszystko jednak zależy od tego, jak wysoki odsetek energii cieplnej jest w stanie odzyskać zainstalowany rekuperator. Najważniejszy jest więc wymiennik ciepła i jego parametry — procentowa sprawność odzysku ciepła (która, w przypadku wymienników przeciwprądowych oraz obrotowych, sięga średnio 85%) oraz wielkość samego wymiennika (im większy, tym wyższego odzysku ciepła możemy oczekiwać).
Warto zwrócić uwagę także na to, jak poszczególne modele radzą sobie z odzyskiem wilgoci. Pod tym względem lepiej wypadają rekuperatory z wymiennikami obrotowymi, które odzyskują nawet 90% wilgoci (wymienniki przeciwprądowe jej nie odzyskują wcale, chyba że towarzyszy im wymiennik entalpiczny). Dobry rekuperator powinien być dodatkowo wyposażony w sterownik z regulacją docelowego poziomu wilgoci (zbyt wysoki jej poziom też nie będzie korzystny dla użytkowników pomieszczenia).
Jak (skutecznie) izolować kanały wentylacyjne?
Na koniec zostawiliśmy kwestię izolacji kanałów wentylacyjnych. Nie oznacza to jednak, że jest ona mniej istotna. To właśnie brak optymalnej warstwy izolacyjnej prowadzi do:
- niekontrolowanych strat energii;
- problemów z nadmiernym skraplaniem się wilgoci (która stanowi idealne środowisko dla gromadzących się w przewodach bakterii, zanieczyszczając tym samym powietrze);
- głośnego działania instalacji.
Pytanie — jaka otulina pomoże zapobiec każdemu z tych problemów? Opcji jest kilka:
- izolacja z wełny mineralnej — maty z wełny wyróżniają się stosunkowo niskim współczynnikiem przewodzenia ciepła — λ ≤ 0,04 W/mK, bardzo dobrze tłumią dźwięki płynące z instalacji (dzięki złożonej z włókien strukturze), ale przede wszystkim — są najlepszym materiałem, jeśli chodzi o bezpieczeństwo przeciwpożarowe;
- izolacja z pianki ekspandowanej (spienionego polistyrenu lub polipropylenu) — lekka i bardzo prosta w montażu. Główną zaletą polistyrenu oraz polipropylenu jest najniższa wśród materiałów izolujących przewodność cieplna — na poziomie około 0,02 W/mK lub jeszcze niższym.
- izolacja z kauczuku — pod kątem właściwości termoizolacyjnych, znajduje się na poziomie podobnym do wełny mineralnej (λ ≤ 0,035 W/mK). Wyróżnia się za to bardzo wysoką odpornością na wilgoć — najskuteczniej zapobiega zjawisku dyfuzji pary wodnej, a więc także i jej skraplaniu.
NIezależnie, który materiał wybierzemy — ważne, by otulina izolacyjna miała grubość przynajmniej 80 mm dla nieogrzewanych części budynku oraz 40 mm dla części ogrzewanych.
Instalacja wentylacji kanałowej z BIMs PLUS
Wybór wentylatora zależy od wielu czynników — a do tego nie jest on jedyną decyzją, jaką trzeba podjąć na etapie projektowania wentylacji.
Każdą z nich możemy Ci ułatwić w BIMs PLUS. Sprawdź, jakie rozwiązania oferują nasi dostawcy — i dołącz do grona tysięcy zadowolonych instalatorów oraz projektantów.
